आज हरितालिका तीज

  • नेपाल राष्ट्रिय दैनिक
  • १४ भाद्र २०७९, मंगलवार ०५:००
teej 1

वैदिक सनातन धर्म संस्कृती अनुसार हिन्दु धर्मावलम्बी महिलाहरु हरेक वर्ष भाद्र शुक्ल तृतीयाको दिन नेपाली नारीहरुको महान चाड हरितालिका तीज मनाउने गर्दछन।

हरितालिका तीजको दिन नेपाली महिला दिदि-बहिनीहरु भगवान शिवको पूजा आराधना गरी व्रत बस्नुका साथै नाचगान गरेर धूमधामसँग यो पर्व मनाउँछन् । तीजको अघिल्लो दिन अबेर खाना खाएर तीजको दिन निराहार र निर्जला व्रत बस्ने चलन रहेको छ। यसरि तिजको दिन निराहार र निर्जला व्रत बस्ने अघिल्लो दिन खाइने खानेकुरालाई नेपालीमा दर भनिन्छ। तीजको अघिल्लो दिन नेपाली महिला दिदि बहिनीहरु अबेर रातिसम्म नाच गान गर्दै रमाइलो गरेर दर खाने प्रचलन रहेको छ।तिजको दिन महिला दिदि-बहिनीहरु विशेष गरि रातो वस्त्र धारण गर्ने र हातमा मेहेन्दी लगाउने गर्दछन, जसलाई सौभाग्यको प्रतिकको रुपमा मानिन्छ।

तीजको दिन छोरी चेलीहरु माइत (आफ्नो जन्मघर) जाने परमपरा रहेको छ। पुरानो समयमा यातायातको व्यवस्था नहुँदा टाढा-टाढा माइती भएकाहरु अरुबेला माइत जान नपाएपनि तिजको दिनमा भने माइत जाने र माइतिको आँगनीमा रमाइलो गर्ने प्रचलन रहेको पाइन्छ । त्योबेलाको अशिक्षित र कतिपय अन्धविश्वाशको समयमा सासुले बुहारीलाई दिएको पीडालाई छोरी चेलीहरुले गितको माध्यमबाट आफ्नो वेदना पोख्ने र त्यहि गीतमा रमाएर नाच्ने अनि दुख भुलाउने प्रचलन पनि रहेको पाइन्छ।

teej

परापूर्व कालमा हिमालयकी पुत्री पार्वतीले भगवान शिवलाई पतिदेवको रूपमा प्राप्त गर्न सकूँ भनि निराहार र निर्जला व्रत बसेको जनविश्वास रहिआएको छ । त्यसैले आजको दिन विवाहित नेपाली महिला दिदि-बहिनीहरु आफ्नो पतिको लामो आयुको कामनासहित पारिवारिक सुखशान्ति तथा दाम्पत्य जीवनको सफलताका कामना गरेर तिजको व्रत बस्ने गर्दछन् भने अविवाहित महिला दिदि-बहिनीहरु भगवान शिव जस्तै पति प्राप्त होस् भन्ने कामना सहित तीजको व्रत बस्ने परम्परा रहेको छ। आजको दिनमा शिव मन्दिर र शिवालयहरूमा दर्शनार्थीको विशेष भीड लाग्ने गर्दछ ।

गणेश चतुर्थी र ऋषि पञ्चमी
गणेश चतुर्थी र ऋषि पञ्चमीलाई पनि तीजकै अङ्गको रूपमा लिइन्छ । यस दिन भगवान् श्री गणेशको जन्म भएको धार्मीक मान्यता अनुसार गणेश चतुर्थी मनाइन्छ । यस दिनलाई विनायक चतुर्थी पनि भन्ने गरिन्छ। गणेश चतुर्थीको दिनमा भगवान गणेशको पुजा आराधाना गरेर व्रत बस्ने चलन पनि रहेको छ। वैदीन सनातन धर्मावलम्बीहरु हिन्दु परम्परामा कुनै पनि शुभ कार्य, कर्मकाण्डी प्रक्रिया, पूजाआजा गर्दा भगवान गणेशको नाम लिएर कार्यको प्रारम्भ गर्दछन त्यसैलाई हामी ”श्री गणेश गर्ने” भनेर भन्दै आएका छौँ ।

ऋषि पञ्चमी
ऋषि पञ्चमीको दिन रजस्वला हुन शुरु भइसकेका महिलाहरूले शरीरलाई सफा र शुद्ध बनाउनको लागि पूजा अर्चना गर्ने दिनको रुपमा मनाउने गरिन्छ । सृष्टिकर्ता नारीहरू विना जीवन सम्भव नभएकोले शास्त्रमा पनि नारीहरुको सम्मान गर्दै नारीहरुको रजस्वलाको दिनहरूलाई चार वटा देवीहरू अनुरूप तुलना गर्ने चलन रहेको छ। रजस्वलाको प्रथम दिन चण्डालिनी, दोस्रो दिन ब्रह्मधातिनी, तेस्रो दिन धोबिनी र चौथो दिन स्नान गरी शुद्ध हुने चलन रहेको छ ।

teej image

आजको दिन नारीहरूले उपमार्ग(दतिवन) अर्थात् एउटा विशेष प्राकृतिक जडीबुटी युक्त गुण भएको वनस्पतिको प्रयोगले दाँत माँज्ने र चपाउने गर्दछन्। १०८ वटा उपमार्ग (दतिवन)का टुक्राहरु चपाएर आफ्नो शरीरमा माटोको प्रयोग गरेर नारीहरूले नजिकैको खोला या तलाउमा गएर स्नान गर्ने गर्दछन् । संस्कृत शब्दमा उपमार्ग भन्नाले रोग नाशक भन्ने बुझाउँदछ । यसले शरीरमा विभिन्न प्रकारका रोग नलाग्ने र भएको भए पनि निको हुने विश्वास रहेको छ । यसरी बिहानै स्नान गरेर शरीर र आत्माको शुद्धि गरिसकेपछि नारीहरूले दियो, कलश अनि गणेश स्थापाना गरेर कश्यप, भार्गदोज, विश्वामित्र, गौतम, जमदग्नि अनि वशिष्ठलगायतका ऋषिहरूको पूजा गर्दछन । अन्त्यमा ब्राह्मणले रीतिअनुसार पूजा गरेपछि ऋषि पञ्चमीको अनुष्ठान पूर्ण भएको मानिन्छ ।

image:firstpost

Share :
Bishnu Pradas Paudel

प्रचण्डले कि प्रधानमन्त्री लक्षीत आरोप पुष्टि गर्नुपर्छ कि माफी माग्नुपर्छ: उपप्रधान एवं अर्थमन्त्री

काठमाडौँ- प्रतिनिधि सभाको बैठकमा बोल्दै उपप्रधान एवं अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलले, पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले कि प्रधानमन्त्री लक्षीत आरोप पुष्टि गर्नुपर्छ कि माफी माग्नुपर्छ भन्ने अभिव्यक्ति दिएका छन्। सरकारलाई विचौलिया र भूमाफिया भनेको भन्दै, सायद प्रचण्ड आफुले शासन गर्दा जे- जसो गर्नुभयो जसको प्राभावमा शासन गर्नुभयो त्यसैलाई सम्झिएर र आधारित भएर बोल्नुभएको हो कि भन्ने लागेको पनि पौडेलले बताएका छन्। आरोप लगाउनेले[...]

  • नेपाल राष्ट्रिय दैनिक
  • २०७८-०६-०४ , ०९:४५