नेपाली कांग्रेसले शुक्रबार देशभर विभिन्न कार्यक्रम गरी १०९औँ बिपी जयन्ती मनायो । बिपी जयन्तीका अवसरमा कांग्रेस नेताहरुले बिपीको शालिकमा माल्यार्पण गर्दै बीपीका विचार र सिद्दान्तहरुको बारेमा प्रवचन दिए। उनीहरुले दिएको प्रवचन सुन्दै गर्दा यस्तो लाग्थ्यो कि आज पनि उनीहरु रत्तिभर विचलित नभईकन बिपीले देखाएको बाटो हिंडीरहेछन्।  

तर वास्तविकता र आजको परिप्रेक्ष काँग्रेसका नेताहरुले गरेको भाषण र प्रवचन भन्दा  निकै भिन्न बनेको छ।  बीपीको आदर्शको जगमा जन्मिएको नेपाली काँग्रेस र त्यसले आत्मसाथ गर्दै आइरहेको काँग्रेसको सिद्दान्त आज आफ्नै पार्टीको विधानसँग मेल नखाने भैसकेको छ। 

एउटा सानो घर होस्,खेति गरेर खाने एउटा जमिन होस् र बाँझो जोत्ने एक हल गोरु  होस् भनेर बीपीले हिजो भन्ने गरेको समाजवाद,खेति गर्ने जग्गा प्लाटिंग गरेर बेच्ने र एक हल गोरुको सट्टा एउटा गाडी किनेर बस्ने आजको समाजमा समय सान्दर्भिक नहोला। समयानुकुलको परिवर्तनलाई आत्मसाथ गर्दै जाँदा भएको निरन्तर विकास संग-संगै प्रविधिमा आएको परिवर्तनले जीवन शैली फेरिँदै गर्दा एक हल गोरुलाई ट्रयाक्टरले विस्थापित गर्नु कुनै नौलो कुरा होइन। तर, उनको भनाइको मर्म अझै पनि उत्तिकै अर्थपूर्ण र जिवन्त रहेको छ।  हरेक नेपालीले बाँच्न पाउने अधिकार र गाँस,बास,कपास,शिक्षा र स्वास्थको सुनिश्चतता नै बीपीको समाजवाद, उनको आदर्श हो, जुन नेपाली काँग्रेसको स्थापनासँगै नेपाली काँग्रेसको सिद्दान्त बन्यो। 

तर, देश प्रजातन्त्र र लोकतन्त्र हुँदै गणतन्त्रमा आइपुग्दै गर्दा बीपीको आदर्श केवल पार्टीको  विधानमा सिमित बनेको छ।  नेताहरुमा देखिएको राजनीतिक र सैद्दान्तिक विचलनले यतिखेर नेपाली काँग्रेसको सिद्दान्त जगैदेखि धर्मराएको छ।  पार्टीको विधान अनुसार भन्ने र गर्ने हो भने,पार्टीको क्रियाशील सदस्य समेत हुने आचरण र योग्यता नराख्नेहरुले पार्टीको बागडोर सम्हालिरहेका छन्। 

सभापति शेरबहादुर देउवाले बिपी जयन्तीको दिनमा गठबन्धन बलियो भए मात्रै कांग्रेस बलियो हुने र गठबन्धन ठीक छैन भन्नु पार्टीलाई सिध्याउने षड्यन्त्र हो भन्ने दाबी गरे।  हुन त बिपीको आदर्श र काँग्रेसको सिद्दान्तलाई लत्याएर पदकै निम्ति पार्टी फ़ुटाएका देउवाले त्यसो भन्नु कुनै आश्चार्य होइन।  होइन भने त काँग्रेस पार्टीको सभापतिले बुझ्नुपर्ने कुरा के हो भने,नेपालको राजनीतिक इतिहासमा कम्युनिष्ट भन्ने पार्टी अस्तित्वमा नआउँदा नै स्थापना भएर आफैं एक्लै खडा भएको पार्टी आज गठबन्धन बिना कम्जोर कसरि हुन्छ ? उनको यो अभिव्यक्तिले नेपाली काँग्रेसको हैसियत र अस्तित्वमाथि नै प्रश्न उठेको छ। नेपाली काँग्रेस हुँ भनेर भन्दै गर्दा, रुखमा भोट हाल्न पाउनुपर्छ भन्नु कसरि पार्टीलाई सिध्याउने षड्यन्त्र हुनसक्छ ?

पार्टीभित्र मौलाएको खराब प्रवृतिको विरोध गरेर पार्टीको अस्तित्वको खातिर आवाज उठाउनेलाई कारवाही गर्नुपर्छ भन्ने शिर्ष नेताहरुले कस्तो र कसको सिद्दान्तको झोला बोकेर हिंडेका छन? देशकै पुरानो र ठुलो पार्टीले चुनाव जस्तो प्रजातान्त्रिक प्रक्रियामा हारिन्छ भन्ने डरले विचार र सिद्दान्त नै नमिल्नेहरुसंग गरेको गठबन्धन कसको लागि ? के स्वार्थको लागि ? हँसिया हथौडामा भोट हालेर माओवादी जिताउँदै गर्दा लोकतन्त्रको रक्षा र प्रजातन्त्र संस्थागत हुने र पार्टीको अस्तित्व धरापमा पर्दैन भनेर भाषण गर्दै हिंड्ने सभापतिलाई बिपीको सालिकमा माला र खादा लगाएर उनको आदर्शको कुरा गर्दा लाज लाग्छ कि लाग्दैन होला ?

आगामी निर्वाचनका लागि पार्टीको घोषणापत्र तयारी समितिको संयोजकको जिम्मेवारी पाएका नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माले पनि  बिपी जयन्तीको  दिन  सुन्दरीजलस्थित बीपी संग्रहालयमा पुगेर, घोषणापत्रमा सस्तो लोकप्रियताको भ्रमले स्थान नपाउने , विगतका कमजोरीको पहिचान र बद्लिएको समयको अपेक्षालाई सम्बोधन गर्ने र पचास लाखभन्दा बढीको संख्यामा विदेशमा रहेको नेपालीको भावना समेट्ने गरि व्यवहारिक घोषणापत्र तयार गर्ने बताए ।

तर, यी सबै कुराहरु समेटेर घोषणापत्र तयार गर्दै गर्दा १६५ निर्वाचन क्षेत्रबाट चुनाव लड्नुपर्ने काँग्रेसले गठबन्धनको नाममा कति सिटमा सिमित हुनुपर्ने हो त्यो पनि पक्कै उल्लेख गर्नुहोला।  विदेशमा रहेका ५० लाखभन्दा बढी नेपालीको भावना समेट्दै गर्दा  देशभित्रै रहेका काँग्रेसप्रति आस्था राख्नेहरुको भावना समेटिन्छ कि समेटिदैन त्यो पनि बताइदिनुहोला। बिपीले परिकल्पना गर्नुभएको भावनालाई एकाकार गरेर व्यक्ति या दलको मात्र होइन, काँग्रेसको घोषणापत्रले ‘देशको सपना’लाई प्रकाश पार्ने भनेर भन्दै गर्दा सिंगो काँग्रेस ओझेलमा नपरोस्। विगतका कमजोरीलाई पहिचान गरेर तिनलाई सम्बोधन हुनेगरि घोषणापत्र लेख्दै गर्दा र आगामी चुनावमा काँग्रेसलाई बलियो र पहिलो पार्टी बनाउन कार्यकर्तालाई रुख बाहेकका अन्य चिन्हमा भोट हाल्न दबाब दिएर पार्टीको विधान, आदर्श र सिद्दान्तमाथि निर्मम प्रहार गर्दै गर्दा, अझै पनि काँग्रेस हुँ भन्न लाज लाग्छ कि लाग्दैन त्यो पनि भनिदिनु होला। 

गठबन्धन गर्नुहुँदैन भन्दै आएका बिपी पुत्र शशांक कोइराला पनि पछिल्लो समय,  अहिलेको आवश्यकताले गठबन्धन गरेर निर्वाचनमा जान बाध्य भएको बताउन थालेका छन्।  तर चुनाव जित्न र पद अनि सत्ताकै निम्ति सिर्जित यो बाध्यताकाबीच एउटा आदर्श पिताको विरासत लत्याएर, विचार र सिद्दान्त नै नमिल्नेहरुसंग कुम जोडेर हिँड्दै गर्दा उनलाई आत्मग्लानी हुन्छ कि हुँदैन होला ?

दमौलीमा  १०९ औं बीपी जयन्ती मनाइरहँदा, कांग्रेसका वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेलले कांग्रेसले अझै पनि बीपीको बाटो नछोडेको र बीपीले देखाएको बाटोमै हिँडिरहेको दाबी गरे।  तर, यी सब कुराहरु गरिरहँदा पौडेलले बिपीको बाटो बिर्सिएर आफु देउवाको बाटोमा हिंडिरहेको पत्तै पाएनन्।  होइन भने यति बुझौँ, उनले झुट बोले।  किनकि उनलाई पनि देउवाको हो-मा-हो मिलाएर जसरि पनि चुनाव जित्नुछ।  नभए पार्टीको वरिष्ठ नेता मानिएका व्यक्तिले पार्टीको बिधान अनुरुप, पार्टीको सिद्दान्त र आचारसंहिता भन्दा बाहिर गएर, फरक धार र विचार बोकेको पार्टीहरुसंग एक भएर चुनाब लड्नु नै बिपीले देखाएको बाटो हो भनेर भन्नु र पौडेल जस्ता नेतालाई पार्टीको वरिष्ठ नेता मान्न पर्नु नेपाली काँग्रेसको लागि अभिशाप हो । 

जब बिपीको विचार र आदर्शको व्याबहारिक रुपमा कदर नै गर्न सकिंदैन भने,  उनको जन्मजयन्ती मनाउनु बिपीको नाम भजाएर काँग्रेसको राजनीतिक दोहन गर्नु शिवाय अरु के हुन सक्छ? काँग्रेसको विचार र सिद्दान्तको धज्जी उडाएर हरेक वर्ष यसरी बिपी जन्मजयन्ती मनाइरहनुको अर्थ के ?